Interview door Annick Elonga-Makasa
Hieronder vinden jullie een dubbelportret van twee maatschappelijk werkers van het Visvijver-team: Marie-Anne Kestens en Emmanuel Massaut.
De Visvijver is een nieuw project van de dienst Maatschappelijke Activering van het OCMW in Elsene. Het is een burgeremancipatieproject dat ruimte biedt voor ontmoetingen, uitwisselingen en creativiteit aan mensen die steun krijgen van het OCMW.
Hallo, kunt u mij iets vertellen over uw studies en professionele achtergrond?
Marie-Anne: Ik ben afgestudeerd als psychiatrisch maatschappelijk werker en heb sinds 1984 voornamelijk in de geestelijke gezondheidszorg gewerkt, terwijl ik mij voortdurend bijgeschoold heb op het gebied van de psychiatrie. Jarenlang heb ik de geestelijke gezondheidszorgdienst “La Gerbe vzw” gecoördineerd, waar ik een project in de etnopsychiatrie heb opgezet (Samoa, geestelijke gezondheid in een Open Afrikaanse Omgeving). Vervolgens woonde ik in Polynesië, waar ik een centrum voor geestelijke gezondheidszorg en gezins- en huwelijksbemiddeling opende.
In 2017 ging ik aan de slag bij het OCMW in Elsene, waar ik begon als maatschappelijk werker. Een paar maanden later zag ik een intern wervingsaanbod voor een functie als medewerker in de geestelijke gezondheidszorg, een vakgebied dat mijn passie is. Nadat ik geslaagd was voor de tests, ben ik begonnen als referent voor maatschappelijke activering.
Emmanuel: Ik heb een bachelordiploma als Assistent-psychologie en een masterdiploma in Gezinswetenschappen en Seksualiteit. Voordat ik bij het OCMW van Elsene kwam werken, was ik acht jaar assistent van een deskundige forensisch psychiater. Vervolgens heb ik bij het OCMW van Elsene gewerkt als inschakelingsmedewerker bij de Tewerkstellingsdienst. Al snel besefte ik dat beroepsinschakeling niet altijd zinvol was voor bepaalde profielen van begunstigden die ik opvolgde, meer bepaald voor mensen die dakloos of geestelijk kwetsbaar zijn. Toen ik hoorde dat er een functie vrijkwam bij maatschappelijke activering, heb ik gesolliciteerd omdat ik me goed voelde bij het project.
Kunt u voor onze lezers uitleggen wat Maatschappelijke Activering precies inhoudt?
Marie-Anne: Maatschappelijke activering vormt het startpunt om mensen die afhankelijk zijn van de middelen van het OCMW weer op weg te helpen. Onze begunstigden zijn om verschillende redenen niet in staat om op korte of middellange termijn te integreren op de arbeidsmarkt: ziekten, huisvestingsproblemen, kinderopvang, onvoldoende kwalificaties, taalbarrière, enz. Onze missie is om voor dit publiek te zorgen door hen te mobiliseren en hen bewust te maken van activiteiten die hen terugvoeren naar de arbeidsmarkt of burgerparticipatie.
Emmanuel: Het is voor deze mensen heel belangrijk dat ze hun leven weer op de rails krijgen om zich actief te kunnen re-integreren in de samenleving.
Vóór de oprichting van De Visvijver bood u collectieve modules aan. Waaruit bestonden ze en hoe waren ze georganiseerd?
Marie-Anne: Tijdens de eerste twee jaar van maatschappelijke activering werden zeven trajecten uitgewerkt om de betrokkenheid van burgers en participatie te stimuleren. Helaas heeft de gezondheidscrisis abrupt een einde gemaakt aan deze initiatieven.
Deze trajecten waren bedoeld om de verschillende facetten van de maatschappelijke balans te verkennen. Deze trajecten duurden 4 maanden en boden meerdere activiteiten aan, zoals de Digitale Openbare Ruimte Malibran, de Feel Food workshops (Koken en Moestuin), de deelname aan het Belgische Rode Kruis, de medewerking van vzw Belgik Mojaïk, de activiteiten in de Bibliotheek, of de improvisatiesessies die de improvisatieliga organiseerde.
Voor veel deelnemers hebben deze trajecten een positieve impact op hun leven gehad. Zo vonden ze het fijn om buiten te komen om een groep te ontmoeten, om actief betrokken te worden bij het Rode Kruis van België, of om contact te houden na het einde van het traject en elkaar te blijven ondersteunen.
Waarom heeft u besloten deze trajecten niet in deze vorm voort te zetten?
Marie-Anne: We merkten dat dit trajectmodel voor ons en voor bepaalde begunstigden te veel herhaling werd. Sommige begunstigden hadden wel een nieuwe weg in hun dagelijks leven kunnen inslaan of konden het heft weer in handen nemen om hun eigen leven te leiden, maar voor anderen kwam het einde van deze trajecten, na vier maanden van dagelijkse ontmoetingen, te abrupt. We hadden het gevoel dat we hen na de laatste groepssessie in de steek lieten, wat voor sommigen problemen opleverde. Bovendien beseften we dat deze trajecten soms te sturend waren, waardoor we afdwaalden van ons hoofddoel, namelijk de individuen meer autonomie bieden.
U hebt daarom gekozen voor individuele gesprekken?
Emmanuel: Precies. Tijdens individuele gesprekken kunnen we de moeilijkheden waarmee elke persoon wordt geconfronteerd beter afbakenen. Dit in tegenstelling tot groepen, waar sommige mensen kunnen verdrinken in de massa. Individuele gesprekken bieden een persoonlijkere aanpak. Het was voor ons heel belangrijk om onze methoden voor maatschappelijke activering in een nieuw kleedje te steken en iets anders aan te bieden.
Is zo De Visvijver ontstaan?
Marie-Anne: De Visvijver is het resultaat van meerdere jaren van reflectie. Het is een ruimte waar mensen even tot rust kunnen komen. De Visvijver wil een plaats van sociale verbinding zijn. In eerste instantie kunnen de deelnemers er genoegen mee nemen om niets anders te vragen dan een professionele, zorgzame aanwezigheid. Vervolgens kunnen ze in een tweede stap verzoeken, ideeën, wensen en verlangens uiten, en wij bieden dan aan om de mensen die dat vragen te ondersteunen bij de uitvoering van hun project. We beseften dat het nutteloos of zelfs contraproductief was om mensen in hokjes te proberen te steken die door onze eigen criteria werden bepaald. De Visvijver wil autonomie aanmoedigen en de individuele capaciteiten respecteren.
Emmanuel: In deze context organiseren we verschillende activiteiten die de basis vormen om de deelnemers te mobiliseren om nieuwe vaardigheden te verwerven buiten de reikwijdte van de socioprofessionele inschakeling.
Hoe ziet de dagelijkse werking van De Visvijver eruit?
Marie-Anne: Naast individuele gesprekken worden er regelmatig allerlei workshops georganiseerd, onder andere van de improvisatieliga, die tot doel heeft te werken aan zelfvertrouwen en eigenwaarde, terwijl kunsttherapie zich richt op opnieuw verbinding vinden met je eigen creativiteit. Wij organiseren ook informele bijeenkomsten rond het “babbelcafé”, waar deelnemers elkaar eenvoudig kunnen ontmoeten bij een kopje koffie om te praten en sociale contacten te onderhouden. Dit gezellig moment is ook een gelegenheid voor de begunstigden om nieuwe activiteiten voor te stellen die hun interesse wekken.
Emmanuel: Om onze missies te verwezenlijken, hangt ons project bij De Visvijver ook af van de inzet van de deelnemers, en van de netwerken van verenigingen en instellingen van de Maatschappelijke Coördinatie of andere partners waarvan de missies samenlopen met de behoeften van onze doelgroep. Adil Ben Hmidou, die met ons samenwerkt om alles in goede banen te leiden in De Visvijver, coördineert alle administratieve aspecten en zorgt tegelijkertijd voor een warm onthaal van onze deelnemers.
Welke projecten staan er nog op stapel?
Emmanuel: We zijn van plan om samen met onze begunstigden vrijwilligerswerk te doen. Dit is een manier om maatschappelijke activering aan te pakken. Soms vragen wij hun hulp bij het uitdelen van voedselpakketten. Door hen kansen te bieden om deel te nemen aan lonende sociale activiteiten die bepaalde vaardigheden vereisen, krijgen ze het gevoel dat ze zich nuttig maken en deel uitmaken van de gemeenschap. Het is voor ons ook een manier om hen geleidelijk terug op de arbeidsmarkt te brengen.