Aan de oorsprong van zorg in Elsene: het Van Aa-hospice
Gelegen aan de Boondaalsesteenweg is het gebouw dat binnenkort het nieuwe sociale dienstencentrum van het OCMW van Elsene zal huisvesten veel meer dan een administratieve locatie. Het maakt deel uit van een lange traditie van solidariteit die meer dan vijf eeuwen geleden begon.
In 1482 liet Jean Van Aa, voormalig proost van de abdij van Vorst, zijn erfenis na om een gasthuis op te richten voor dertien hulpbehoevende ouderen. Het was het eerste hospice van de gemeente, oorspronkelijk gelegen in de Vergniesstraat. Na de Franse Revolutie werd het beheer overgedragen aan een lekencommissie, waarmee een continue evolutie in de zorg voor ouderen werd ingezet.
In 1865 werd een nieuw hospice gebouwd aan de Boondaalsesteenweg, onder leiding van architect Louis Spaak. Het kon tot 72 mensen opvangen, een aantal dat bleef groeien: 170 bewoners in 1940, 260 in 1952. Stap voor stap kwamen er nieuwe gebouwen bij en het werd een symbolische plek voor het sociale beleid van de gemeente. Het Van Aa-huis, zoals het later werd genoemd, werd verschillende keren gemoderniseerd, met als hoogtepunt de opening in 2011 van de Jean Van Aa-residentie, een modern rusthuis.
Een te behouden architecturaal erfgoed
Het hoofdgebouw, symmetrisch van opbouw, valt op door zijn rode bakstenen, witte natuursteenelementen en talrijke boog- of rechthoekige ramen met sierbogen. De dwarse vleugels, rondboogportieken en verhoogde tuin geven het geheel een majestueuze uitstraling, een tastbaar teken van de zorg voor de meest kwetsbaren.
Vandaag wordt dit geklasseerde complex gerestaureerd en aangepast aan zijn nieuwe sociale functies, met respect voor zijn erfgoedwaarde. De tuin, de portieken, de pilasters, de getraliede souterrainramen, de kroonlijsten op consoles… al deze elementen zullen bewaard en in de verf gezet worden bij de herinrichting.
Een project gesteund door de Europese Unie
De renovatie van het gebouw wordt mogelijk gemaakt dankzij de steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Deze Europese subsidie, die de cohesie tussen regio’s wil versterken en projecten met een sterke lokale impact ondersteunt, draagt hier bij tot de modernisering van een symbolische OCMW-site, met respect voor haar geschiedenis.
Het doel: een betere ontvangstomgeving voor gebruikers, verbeterde werkomstandigheden voor de sociale teams, en een volwaardige inbedding van de site in de stedelijke en sociale context van Elsene.
Het Van Aa-gebouw blijft zo trouw aan zijn oorspronkelijke missie: zorg dragen.
Bron: Inventaris van het bouwkundig erfgoed